KĄCIK LOGOPEDYCZNY

DRODZY RODZICE!

W naszym kąciku logopedycznym znajdziecie rady oraz propozycje ćwiczeń i zabaw usprawniających narządy mowy, wspomagające wymowę, które możecie wykonywać z dzieckiem w domu, jak również ciekawostki z dziedziny logopedii.

Prawidłowy rozwój mowy uwarunkowany jest właściwym rozwojem intelektualnym, fizycznym i emocjonalnym, należy pamiętać, iż mowa rozwija się tylko poprzez kontakt werbalny z drugą osobą drogą naśladownictwa (otoczenie motywujące do mówienia i oferujące prawidłowe wzorce językowe). Mowa pozwala dzieciom wyrażać emocje, komunikować swoje potrzeby oraz uczy życia społecznego. Rozwój dziecka przebiega w indywidualnym tempie, lecz w danym wieku większość dzieci wykonuje pewne czynności przygotowujące do opanowania systemu językowego, związane ze słyszeniem, rozumieniem i mówieniem. Jeśli dziecko, we wskazanym poniżej czasie nie nabędzie określonej umiejętności, nie panikujmy! – to jeszcze nie oznacza, iż jego rozwój mowy jest zaburzony.

Jeśli mamy jednak jakiekolwiek wątpliwości zasięgnijmy fachowej opinii u logopedy.

W rozwoju mowy językoznawcy wyróżniają następujące okresy:

Nasz niepokój powinny wzbudzić takie sytuacje:

• dziecko po ukończeniu 2 roku życia nie buduje wypowiedzi dwuwyrazowych;

• nawykowo oddycha przez usta;

• nadmiernie się ślini;

• ssie kciuk, palce, pieluszkę;

• ma kłopoty z gryzieniem, połykaniem oraz żuciem;

• dziecko po ukończeniu trzeciego roku życia nie unosi języka (brak pionizacji języka);

• wysuwa język między zęby podczas wymawiania następujących głosek: s, z, c, dz, sz, ż, cz, dż, t, d, n.

• ubezdźwięcznia wyrazy np. góra - kóra, żaba - szaba, dom – tom;

• ma trudności z płynnością mowy, zacina się, powtarza sylaby.

• i inne.

Powszechne jest w naszym społeczeństwie twierdzenie, iż opieką logopedyczną mogą być objęte dzieci dopiero 6 letnie. Nic błędnego, już od pierwszych miesięcy życia rodzic może udać się z maluchem do logopedy, jeśli ma jakiekolwiek wątpliwości. Najlepszym wyjściem jest profilaktyka, czyli wszelkiego rodzaju ćwiczenia usprawniające aparat wymowy.

W pracy logopedycznej wykorzystuje się następujące ćwiczenia:

• ćwiczenia oddechowe: wyrabianie oddechu dla mowy, ćwiczenia oddechu przeponowego, wydłużanie fazy wydechowe,.

• ćwiczenia fonacyjne (głosowe): mają na celu wykształcenie u dzieci ustawienia głosu, czyli odpowiedniej wysokości i umiejętności właściwego stosowania jego natężenia w mowie.

• ćwiczenia słuchu fonematycznego (fonemowego, mownego): dzięki któremu możliwe jest rozróżnianie słów, zbudowanych z głosek danego języka.

• ćwiczenia autokontroli słuchowej: ćwiczenia rozpoznawania, różnicowania oraz interpretowania dźwięków przez odniesienie do poprzednich doświadczeń.

• ćwiczenia artykulacyjne usprawniające kinestezję narządów mowy: aktywne ćwiczenia motoryczne języka, warg, policzków, żuchwy, pierścienia zwierającego gardło.

• ćwiczenia logarytmiczne: ćwiczenia muzyczno - ruchowe i słowno-ruchowe, ich składnikiem wiodącym jest rytm. Kształcą one ruchy całego ciała, wyrabiają poczucie rytmu umożliwiające prawidłowe stosowanie prozodii mowy, tj. melodii, akcentu, rytmu.
  

Wszystkie ćwiczenia należy dobierać indywidualnie dla każdego dziecka. Ilość ćwiczeń, ich rodzaj oraz czas trwania zależą od rodzaju wady wymowy. Wszystkie ćwiczenia powinny być wykonywane pod kierunkiem logopedy.

Propozycja ćwiczeń, które rodzic może wykonywać

z dzieckiem w domu.

Najlepiej ćwiczyć przed lustrem lub siedząc na przeciwko dziecka.

Ćwiczenia usprawniające narządy mowy w formie zabawowej:

„Krasnoludek” - Pewnego dnia, krasnoludek, który mieszka u każdego w buzi, robił wielkie porządki. Najpierw umył dokładnie ściany (przesuwamy językiem po wewnętrznej powierzchni lewego, potem prawego policzka). Podłoga tez była brudna, więc umył ją dokładnie (opuszczony jak najniżej język myje dolne dziąsła). Okna też musiały zostać umyte. Je od zewnątrz, a potem od środka (język wędruje po stronie zewnętrznej, a potem wewnętrznej zębów).Potem umył schody (język przesuwa się w stronę dolnej wargi i wysuwa na brodę). Komin tez musiał zostać wyczyszczony (język wysuwa się w kierunku wargi górnej i nosa).Kiedy krasnoludek spostrzegł z okna przechodzącego kolegę, pomachał mu ściereczka (język wędruje od od jednego kącika ust do drugiego). Na koniec krasnoludek wytrzepał dywany (wyciągnij język, pochyl głowę i nią potrząśnij). I oto w ten sposób cały domek krasnoludka został wysprzątany.

„Pyszna zupa jarzynowa” - Wyobraź sobie, że Twoja buzia to kuchnia, w której przygotowujesz zupkę jarzynową. Najpierw umyj wszystkie warzywa (wykonanie kołowrotka językiem). Następnie obierz ziemniaki, marchew, pietruszkę, seler (wielokrotne przesuwanie czubkiem języka od walka dziąsłowego do podniebienia miękkiego). Teraz pokrój kalafior, por i przed chwila obrane warzywa (energiczne wymawianie na wdechu: ciach, ciach, ciach). To wszystko wrzuć do gotującej się wody i mieszaj (kołowrotek językiem). Zanim skosztujesz zupy, podmuchaj na nią (wdech przez nos, wydech przez usta). Spróbuj smakowitej zupki (mlaskanie). Ale pyszna zupka jarzynowa! (oblizywanie czubkiem języka warg dookoła).

Zestaw ćwiczeń artykulacyjnych:

• Ćwiczenia usprawniające język – dotykanie językiem wałka dziąsłowego przy otwartej buzi, oblizywanie językiem ust, dolnych i górnych zębów, parskanie, cmokanie, kląskanie jerzykiem, mlaskanie językiem, masowanie podniebienia językiem przy szeroko otwartej buzi, skrobanie języka zębami;

• Ćwiczenia warg – naprzemienne rozchylanie i wysuwanie warg, rozciapanie warg, jak przy „i”, nakładanie dolnej wargi na górną, ssanie górnej i dolnej wargi, podtrzymywanie wargami kartki papieru, dmuchanie przez wargi lekko złączone;

• Ćwiczenia szczęki dolnej (żuchwy) – otwieranie szeroko ust, przesuwanie szczęka raz w jedną stronę, raz w drugą, wykonujemy szczęka ruchy żucia, przy rozchylonych ustach wysuwanie dolnej szczeki dp przodu oraz cofanie;

• Ćwiczenia podniebienia miękkiego – wymawiamy energicznie połączenia głoskowe np. ku, gu, ko, go, oko, uchu, ugu, uku, chrapanie, naśladowanie kaszlu, naśladowanie odgłosów ptaków;

Kilka przykładów ćwiczeń oddechowych:

Ćwiczenia poprawnego oddechu:

• dmuchanie na piórka, kulki z bibuły, waty, skrawki papieru, płomień świecy;

• dmuchanie na zawieszone na nitce krążki;

• wydmuchiwanie kółek na lustrze;

• dmuchanie w trąbkę, gwizdki, na wiatraczek;

• śpiewanie piosenek;

• wykonywanie ćwiczeń oddechowych połączonych z podrzucaniem piłeczki;

• „Wyścigi łódek” - do miski napełnionej wodą wkładamy papierowe łódki. Wygrywa ten kto najszybciej dopłynie swoja łódką do brzegu.

• „Długie głoskiiiii” - posługujemy się głoskami, których artykulację można swobodnie przedłużyć, np. i, y, e, a, o, u, m, n, f, w, s, z, ś, ź, sz, ż, ch.

Przykłady ćwiczeń słuchowych:

• rozpoznawanie odgłosów naturalnych z otoczenia, np. z ulicy, parku, lasu;

• rozpoznawanie wytwarzanych dźwięków za pomocą słuchu, np. uderzanie łyżeczka o szklankę, stół, butelkę;

• rozpoznawanie źródła dźwięku, odszukiwanie go, np. zegar, pozytywka;

• różnicowanie i odtwarzanie odgłosów otoczenia, np. stukot pociągu, odgłos karetki pogotowia, szum czajnika, dzwonek telefonu;

• różnicowanie i naśladowanie dźwięków wydawanych przez instrumenty muzyczne np. Bębenek, dzwonki, kastaniety.

• Różnicowanie wyrazów np. domek – Tomek, miski – miśki, czapka – żabka;

• wyszukiwanie przedmiotów (zabawki lub obrazki) rozpoczynających się np. na spółgłoskę „s”;

Możemy także wykorzystać do ćwiczeń z naszym dzieckiem zabawy i wierszyki ortofoniczne:

„Śpij laleczko” (dziecko trzyma w objęciach ulubioną lalkę) a my opowiadamy historyjkę o lalce, która nie chciała spać i płakała uuu, uuu, uuu. Przyszedł do niej piesek i chciał ją uśpić - mówił: hau, hau, hau. Jednak lalka wciąż płakała uuu, uuu, uuu. Przyszedł kotek i zamiauczał - miał, miał, miał. Lalce bardzo to się podobało, więc ziewnęła aaaaaaaaaaaaa, i zasnęła. W pokoju cicho tykał zegar tik – tak, tik – tak. Na dworze szumiał wiatr szszszsz. Nagle spadł deszcz kap, kap, kap i zegar głośno wybił godzinę bim – bam, bim – bam. Lalka obudziła się i szeroko uśmiechnęła się.

„M aszyna do pisania” (przeciąganie głosek).

Jestem maszyna do pisania. Piszę litery i zdania: AAAAAAAA – miała pani psa, gdy pisała na maszynie, to ten piesek siedział przy niej. Ziewał – AAAAAAAA! UUUUUUUU – bardzo nudno psu. Pani taka jest zajęta, że o piesku nie pamięta. UUUUUUU – bardzo nudno psu. IIIIIIIIIIIIII –patrzy pies na drzwi, inne pieski są na dworze, a on z domu wyjść nie może, YYYYYYYY- warczy bo jest zły. OOOOOOO- kto to warczy, kto? Kiedy pani skończy pracę, wyprowadzi psa na spacer.

„Deszcz"

Zła pogoda, kapie woda,
kapie z nieba, kap, kap, kap.
A w kaloszach do przedszkola,
idą dzieci, chlap, chlap, chlap!
Kap, kap, kap, kap, kap, kap,
idą dzieci, chlap, chlap, chlap!
Kap, kap, kap, kap, kap, kap,
idą dzieci, chlap, chlap, chlap.

„Myszki"

Myszek sto do norki szło:
SZO, SZO, SZO SZO, SZO, SZO
Wtem wybiegły koty dwa:
SZA, SZA, SZA SZA, SZA, SZA
A, że były bardzo złe
SZE, SZE, SZE SZE, SZE, SZE
To złapały myszki dwie
SZE, SZE, SZE SZE, SZE, SZE
Potem jeszcze zjadły trzy
SZY, SZY, SZY SZY, SZY, SZY
I ostrzyły ciągle kły
SZY, SZY, SZY SZY, SZY, SZY
Ale, że im brakło tchu
SZU, SZU, SZU SZU, SZU, SZU
Nie złapały wszystkich stu
SZU, SZU, SZU SZU, SZU, SZU.

„Wyliczanka”

Jedzie pociąg - fu, fu, fu,

Trąbi trąbka – tru, tru, tru,

A bębenek – bam, bam, bam,

Konik człapie – człap, człap, człap,

Woda z kranu – kap, kap, kap,

Mucha bzyczy – bzy, bzy, bzy,

A wąż robi – sy, sy, sy,

Baran beczy be,be, be,

A owieczka – me, me, me.

Życzę miłej zabawy!!!

opracowanie własne:

logopeda

mgr Urszula Herok - Musialik